Redukcja masy ciała może pomóc w kontroli glikemii, nadciśnienia tętniczego i chorób układu sercowo-naczyniowego. Zadbaj więc o ruch i wybierz: wyjście z domu po drobne rzeczy do sklepu zamiast jazdy samochodem, schody zamiast windy, spacer zamiast telewizora. Przyjrzyj się dokładniej temu, co jesz i zastanów się, co możesz poprawić w swoim jadłospisie.
Dieta u osoby z cukrzycą typu 2. powinna charakteryzować się znacznym ograniczeniem spożycia cukrów prostych i cukrów łatwo przyswajalnych. Do produktów bogatych w cukry proste należą: cukier stołowy biały, cukier trzcinowy, miód, słodkie napoje, cukierki, ciastka, słodycze, produkty z dodatkiem syropu glukozowo-fruktozowego, w tym słone dodatki, np. gotowe sosy do spaghetti, marynaty czy słabej jakości przetwory mięsne.
Duża część z tych produktów jest jedynie źródłem pustych kalorii. Poza wysoką wartością energetyczną nie dostarczają żadnych niezbędnych składników odżywczych.
Czego unikać?
Zmiany w jadłospisie są integralną częścią leczenia, dlatego dobrze jest wykluczyć z codziennej diety takie produkty, jak:
1. Tłuste mięsa i podroby,
2. Żółty ser, sery pleśniowe, tłusty nabiał,
3. Fast foody,
4. Dania smażone, panierki, dodatki mąki do dań,
5. Duża ilość soli, ziemniaków i jajek,
6. Cukier, desery,
7. Gazowane napoje,
8. Alkohol.
Nagłe przestawienie się na dietę skomponowaną bez tych produktów może być trudne, w takim przypadku warto posiłkować się stewią, dodawać otręby owsiane do ciasta lub zastępować mąkę białą razową. Do dozwolonych, w umiarkowanych ilościach, słodkich przekąsek należą desery z dodatkiem otrębów czy płatków owsianych.
Co jeść?
W jadłospisie osoby chorej na cukrzycę typu 2. powinny znaleźć się: produkty zbożowe razowe, warzywa, owoce, nabiał, jaja, mięso, ryby i zdrowe tłuszcze. Skonsultuj z zespołem stacji dializ, które z tych produktów możesz spożywać z uwagi na konieczność łączenia z dietą ubogofosforanową i/ lub ubogopotasową.
Do zalecanych zbożowych produktów należą: chleb razowy lub graham, kasze gruboziarniste (gryczana, jęczmienna pęczak, bulgur), płatki zbożowe jako dodatek na surowo do jogurtów (owsiane, żytnie, gryczane), ryż brązowy lub basmati, makaron razowy i musli (bez dodatku cukru).
Poleca się głównie chude mięsa, takie jak: indyk, kurczak, królik, cielęcina, chuda wołowina. Źródłem białka mogą być jaja – do 4 szt. w tygodniu, najlepiej gotowane, chudy twaróg do 100 g na dobę do 3 razy w tygodniu, jogurt naturalny wysokobiałkowy typu skyr.
Dopuszczalne są też niewielkie ilości owoców, takich jak: agrest, borówki, brzoskwinia, gruszki, jabłka, jeżyny, maliny, mandarynki, pomarańcze, porzeczki, truskawki, wiśnie i zielony banan. Ile to niewiele? Tyle, ile zmieści się w „jednej garści”. Owoce można jeść dwa razy na dobę, w ciągu dnia, na podwieczorek i na kolację, ale już nie po kolacji (zwiększa to poranne stężenie cukru).
Pacjenci z cukrzycą powinni spożywać głównie warzywa w formie surowej. Należy je jeść codziennie, do każdego posiłku. Do warzyw najbardziej polecanych należą: brokuły, cukinia, cykoria, kalafior, kapusta pekińska, ogórek, papryka, pomidor, por, rzodkiewka, sałata, szparagi i szpinak. Ile? Tyle, ile zmieści się w dwóch dłoniach. Jak to łatwiej zapamiętać? Warzywa rosnące nad ziemią mają mniej cukru niż te rosnące pod nią.
Z kolei takie produkty,jak: masło, masło klarowane, smalec, słonina, łój, boczek, tłuste mięsa oraz pełnotłusty nabiał, oleje kokosowy i palmowy (obecne w słodyczach) najlepiej jest wykluczyć z jadłospisu, szczególnie w przypadku ich wykorzystywania do smażenia. Zalecane są za to oliwa z oliwek i olej rzepakowy. Ponadto: oleje słonecznikowy, lniany, z pestek winogron, wiesiołka, dobrej jakości margaryny (bez potasu), a przy prawidłowych wartościach potasu – także awokado lub hummus.
Warto też przychylnym okiem spojrzeć na morskie ryby, takie jak: łosoś, pstrąg tęczowy, halibut, śledź (tylko w oleju), sardynki, makrela (jeśli wędzona, to w postaci pasty z jajkiem lub jogurtem). Chude ryby z kolei dobrze sprawdzą się zamiast drobiu.
Warto zapamiętać, by ostatni posiłek spożyć na 2–3 godziny przed pójściem spać.
O czym jeszcze należy pamiętać?
Podaż błonnika pokarmowego jest również jednym z podstawowych elementów diety cukrzycowej. Zalecane spożycie błonnika u pacjentów z cukrzycą powinno wynosić przynajmniej 25 g/dobę.
Dobrym źródłem błonnika pokarmowego są przede wszystkim produkty pełnoziarniste, płatki, otręby, warzywa. Błonnik pokarmowy nie jest trawiony w organizmie człowieka, mimo to spełnia wiele ważnych funkcji: spowalnia tempo opróżniania żołądka oraz proces trawienia i wchłaniania cukru, co w efekcie daje lepsze wyniki poposiłkowej glikemii i pomaga schudnąć.
W cukrzycy typu 2. ważna jest także kompozycja posiłku: do węglowodanów złożonych warto dodać więcej warzyw, produktów białkowych i zdrowego tłuszczu – to wpływa na glikemię poposiłkową.
Podstawowa zasada jednak jest taka, by w ramach najlepszych dla Ciebie produktów komponować jak najsmaczniejsze posiłki.
Pamiętaj! Jeśli masz cukrzycę i poddajesz się zabiegom dializ, sprawdzaj na bieżąco, czy stężenie potasu i fosforu jest u Ciebie prawidłowe.
***
Przepisy kulinarne dla dializowanych cukrzyków
Sałatka z kurczakiem
Czas przygotowania: 1 h 20 minut
Podanie: pół filiżanki w jednej porcji
Składniki:
1 pierś z kurczaka ugotowana w wodzie
1/2 szklanki winogron
2 małe cebulki
3 łyżki stołowe lekkiego majonezu
2 średnie jabłka, np. Gala
Przygotowanie:
Ugotuj pierś z kurczaka i pokrój na kawałki.
Przekrój winogrona na pół.
Posiekaj cebulę.
Wydrąż i pokrój jabłka.
Wymieszać wszystkie składniki.
Odstaw do lodówki na godzinę przed podaniem.
Sałatkę z kurczakiem można podawać z razowym pieczywem lub krakersami o niskiej zawartości sodu.
Informacje o wartościach odżywczych:
Kalorie 138
Węglowodany 16,7 g
Błonnik 1,8 g
Białko 9,7 g
Tłuszcz 3,5 g
Tłuszcz nasycony 0,7 g
Sód 258,5 mg
Potas 187,5 mg
Wapń 13,4 mg
Fosfor 81,5 mg
Chleb z cukinii
Czas przygotowania: 1 h 15 minut
Podanie: jedna kromka na porcję
Składniki:
3 jajka
1 szklanka cukru
1 szklanka musu jabłkowego (startych na tarce jabłek)
2 szklanki nieobranej cukinii, rozdrobnionej
1 łyżeczka ekstraktu waniliowego
2 szklanki mąki
1/4 łyżeczki proszku do pieczenia
1 łyżeczka sody oczyszczonej
1 łyżeczka cynamonu
1/2 łyżeczki imbiru
1 filiżanka niesolonych posiekanych orzechów
Przygotowanie:
Ubij jajka.
Wymieszaj cukier, mus jabłkowy, cukinię i wanilię z jajkami.
Przesiej suche składniki i dodaj do mieszanki.
Wlej ciasto do formy i piecz w temperaturze 190°C przez godzinę.
Informacje o wartościach odżywczych:
Kalorie 200
Węglowodany 33,2 g
Błonnik 2,6 g
Białko 4,4 g
Tłuszcz 6,4 g
Tłuszcz nasycony 0,8 g
Sód 100 mg
Potas 128 mg
Wapń 24 mg
Fosfor 78 mg
Grillowany kurczak w sezamie
Czas przygotowania: 40 minut
Podanie: jedna połówka piersi kurczaka na porcję
Składniki:
1 łyżka nasion sezamu, uprażonych na patelni
2 łyżeczki startego imbiru
2 łyżki miodu
1 łyżka stołowa sosu sojowego o obniżonej zawartości sodu
1 łyżka sherry lub nalewki wiśniowej, aroniowej
4 połówki piersi kurczaka bez skóry i kości, każda o wadze ok. 115 g
Odrobina oliwy z oliwek
Przygotowanie:
Połącz pierwsze 5 składników w małej misce.
Odstaw na bok.
Rozbij tłuczkiem lub wałkiem do ciasta kawałki kurczaka.
Posmaruj grill oliwą z oliwek.
Grilluj kurczaka na średnio rozgrzanym ogniu przez 4 minuty z każdej strony, często polewając mieszanką sosu sojowego.
Przełóż na półmisek.
Informacje o wartościach odżywczych:
Kalorie 257
Węglowodany 10 g
Błonnik 0,4 g
Białko 37,8 g
Tłuszcz 6,5 g
Tłuszcz nasycony 1,7 g
Sód 237,3 mg
Potas 331,7 mg
Wapń 22,9 mg
Fosfor 282,4 mg