Mimo że w Polsce działają regionalne ośrodki kwalifikujące (ROK) pacjentów na Krajową Listę Oczekujących na Przeszczepienie (KLO), to praktyczne przygotowanie pacjenta do przeszczepienia nerki leży najczęściej po stronie lekarza nefrologa w stacji dializ lub w poradni nefrologicznej. I to on identyfikuje pacjenta bez przeciwwskazań do takiej operacji, kieruje na szereg badań przygotowujących oraz nadzoruje proces zgłoszenia pacjenta do ROK. Przed uzyskaniem statusu "aktywny” w KLO pacjent musi mieć wykonany pakiet niezbędnych badań laboratoryjnych, obrazowych oraz konsultacji specjalistycznych, które pozwolą na ostateczne stwierdzenie, że przeszczepienie nerki będzie dla chorego leczeniem bezpiecznym.
W realiach naszego systemu opieki zdrowotnej pacjent zgłaszany na Krajową Listę Oczekujących na Przeszczepienie, mając w perspektywie wykonanie listy istotnych badań, musi być bardzo przedsiębiorczy, aby samodzielnie wyszukać poradnie, specjalistów, wolne terminy badań, konsultacji i działać ze wszystkim jak najszybciej. I oczywiście musi to wszystko zgrać z terminami swoich zabiegów hemodializacyjnych, które przechodzi 3 razy w tygodniu, a każda zajmuje minimum 4 godziny.
Zrobienie wszystkich badań zajmuje nawet kilka miesięcy i bywa tak, że po zebraniu kompletu część z nich ulega przedawnieniu - zanim jeszcze pacjent zostanie zgłoszony i uzyska status ‘aktywny’ na KLO. Co więcej - zgodnie z Ustawą o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z 2005 roku, aby pacjent utrzymał status „aktywny” na KLO, niezbędna jest aktualizacja większości badań co 12 m-cy. Z uwagi na powyższe – optymalne dla pacjenta byłoby stworzenie jak najkrótszej ścieżki do umożliwiającej skompletowanie badań do kwalifikacji oraz ich coroczną aktualizację. Tak, by mogły zostać zrobione razem, w ciągu kilku dni
– Problemem w Polsce jest fakt, że nie ma realnie wycenionej procedury tak szpitalnej, jak i ambulatoryjnej, która pokrywałaby koszty szybkiego i sprawnego przygotowania pacjenta do zgłoszenia do przeszczepienia nerki. Wierzę, że systemowo można to usprawnić – wyjaśnia dr n. med. Marta Serwańska-Świętek, nefrolog, transplantolog, zastępca dyrektora medycznego DaVita Polska, drugiej największej niepublicznej sieci stacji dializ w Polsce.
– Optymalnie dla pacjenta byłoby, aby mógł albo odbyć kilkudniową hospitalizację z jednoczasowym wykonaniem wszystkich badań i konsultacji albo mieć do nich szybki dostęp w trybie ambulatoryjnym. Praktyka pokazuje, że nefrolodzy borykają się od wielu lat z brakiem możliwości szybkiego i pełnego przebadania swoich pacjentów pod kątem możliwości zgłoszenia ich do przeszczepienia nerki. Dużo wysiłku wkładają, aby nie opóźnić tej procedury, pomóc z terminami i umówieniem badań. W naszym kraju samo przygotowanie pacjenta do zgłoszenia do ROK zawsze trwało dłużej niż okres oczekiwania na narząd na liście osób aktywnych do przeszczepienia. A w dobie pandemii skompletowanie właściwej jakości badań jest dla lekarzy i pacjentów wybitnym wyzwaniem - dodaje dr Marta Serwańska-Świętek.
Od lat w Polsce lista pacjentów oczekujących na przeszczepienie nerki nie wydłuża się i jest stabilna (około 1000 osób), podobnie, niestety, jak liczba przeszczepionych narządów (w zeszłym roku wykonano 753 przeszczepienia nerki).
– Listę pacjentów oczekujących na przeszczepienie nerki można wydłużyć z korzyścią dla transplantologii, gdyby ścieżka badań przygotowujących była dla tej grupy sprawniejsza, a wycena procedur związanych z przygotowaniem i aktualizacją badań - realna. Dzięki temu liczba udanych transplantacji wśród naszych dializowanych chorych mogłaby być istotnie wyższa, szacuję, że rocznie na KLO mogło by być zgłoszonych 6000-7000 pacjentów. Poprawienie dynamiki przygotowań do przeszczepień jest szalenie ważne dla samych pacjentów, bo każde dodatkowe pół roku stracone na przygotowania niekorzystnie wpływa na odległe rokowania pacjentów po transplantacji - podsumowuje dr Marta Serwańska-Świętek.